Paratoner Parafudr Yıldırım Darbe Koruma

Yıldırımdan korumada amaç, yıldırımın doğrudan ve/veya dolaylı etkilerini  ortadan kaldırmak veya en aza indirmektir. Geçmişte, yıldırımdan korumanın amacı, yıldırıma karşı can güvenliğini sağlama ve yangın önleme ile sınırlıyken; gelişen teknoloji ve yaşam standartları, koruma olgusu ve kapsamını çok daha ileri noktalara getirmiştir.

Paratoner başlıkları montajının yapılmış olduğu bir tesise yıldırım düşme riski oluştuğun zaman, iyon üretip yayan ve olası yıldırım deşarjını üzerine alıp emniyetli bir şekilde toprağa aktarabilen bir sistemlerdir. Yıldırımlı havalardaki atmosferik alanda oluşan yoğunlaşmış elektron partikülleri bir elektromanyetik dalga üretir.

Aktif paratonerler, Faraday kafesi sisteminden farklı olarak Dünya çapında kabul görmüş, uluslararası standartlara girmiş sistemler değildir. Bu nedenle IEC 62305 standartlarında aktif paratonerler yer almamaktadır. Fakat Fransa ve İspanya gibi ülkelerde ulusal standartlarda yer almakta ve bu ülkelerde %90 aktif paratoner sistemleri tesis edilmektedir.

Paratonerler yakaladığı yıldırım akımını, orta milden kesintisiz olarak topraklama hattına taşıyarak, emniyetli bir şekilde topraklanmasını sağlar. Ancak, yıldırımın doğrudan ya da dolaylı etkilerine karşı mutlak koruma aktif paratonerle sağlamak yüzde yüz sağlanamaz.

Yıldırım etkisinden yüzde yüz korunmak için Faraday kafesi sistemi kurulması gerekir. Faraday kafes sisteminde yakalama uçları, iniş iletkenleri ve topraklama sisteminden meydana gelmektedir. Faraday Kafesi ile korunmak için, korunacak bina bütün tali kısımları ile birlikte binanın en yüksek yerlerinden toprağa kadar sürekli ve kesintisiz iletken bir yol teşkil edecek şekilde sarılır.Aktif paratonelere göre maliyetleri çok yüksek olduğu için uygulama alanı azdır.

Paratoner tesisatları, binaları ve içindeki insanları yıldırımdan  korumaktadır. Bina içindeki elektrik-elektronik cihazlar, TV antenleri, telefon santralleri vb. ekipmanlar için ani aşırı gerilim koruyucuları(SPD) gerekmektedir.Üç faz dört telli sistemlerde AG parafudurlar aşırı gerilime karşı şebekeyi koruyucu yüksek dirençli cihazlardır. Aşırı gerilimler direk veya dolaylı yoldan tüm enerji hatları, topraklama düzenekleri ve bina içi dahili tesisat sisteminde oluşan elektromanyetik alana etki ederek binalara ulaşır.

Her ne zaman şebeke ağı üzerine yüksek gerilim darbesi geldiğinde SPD içerisinde bu gerilim yakalanarak toprak seviyesine indirilir. Böylece ekipmanlar korunmuş olur. Gerilim darbesi SPD içerisinden geçerek kaybolur. SPD yeniden yüksek direnç göstermeye devam ederek şebekenin normal çalışması devam ettirilir.

Tesislerde kurulan paratoner ve iç yıldırımlık tesisatının periyodik olarak kontrol ve ölçümlerinin yapılması gerekmektedir.