Trafoların işletme ömürlerini uzatmak için her yıl test ve bakım programları hazırlanmalıdır. Düzenli şekilde test ve koruyucu bakımları yapılan trafoların işletme ömürleri daha uzun olur.
Genel Kontroller:
- Yağ kaçakları ve sızıntı yapan yerler belirlenerek yağ kaçakları giderilir
- Trafo ve diğer parçaların dış yüzeyleri temizlenir
- Trafo kazanında boya ve mekanik kontroller yapılır, gerekiyorsa boyanır
- Buşingler kontrol edilir, kırık ve çatlak buşingler değiştirilir
- Slikajel durumu kontrol edilir, gerekiyorsa değiştirilir
- Ark boynuzları kontrol edilir, gerekiyorsa düzenleme yapılır
- Bağlantı elemanlarının sıkılık kontrolü yapılır
- Yağ seviye, sıcaklık göstergesi(termometre) ve koruma elemanlarının (bucholz rölesi, hermetik röle) kontrolü ve fonksiyon testleri yapılır
- Topraklama irtibat kontrolü ve ölçümü
- Trafo yağ eksikliğinin tamamlanması
- Trafo kademe kontrolü
- Yük altında kademe değiştirici var ise bakım talimatları uygulanır
Trafo Ölçümleri:
Transformatörün, gerek sargılarının toprağa ve gerekse sargılar arasındaki yalıtımın durumunun belirlenmesi ve işletme sırasında yapılacak ölçümler için referans oluşturması amacı ile yalıtkanlık direnci ölçümleri yapılır.
Transformatör sargı, terminal bağlantılarının kontrol edilmesi ve kademe değiştirici problemlerinin tespiti için ölçülür.
Trafo içerisinde meydana gelebilecek bir arızada elektronik koruma elemanlarının arıza akımlarını algılayabilmeleri için topraklama değerlerinin standartlarda belirtilen değerlerden küçük olması gerekir. Bu sebeple koruma ve işletme topraklama ölçümleri yapılarak takip edilir.
Trafonun yüksek gerilim ve alçak gerilim sargıları arasındaki dönüştürme oranıdır. Trafoda meydana gelen kısa devre veya kopmalar açığa çıkarılır. Arızalı trafo tespit edilir. Servisteki trafolarda ölçülmesine gerek yoktur.
Trafoları uzun süre işletebilmek için en önemli faktörlerden biri iyi kalitede bir yağın içerisinde olması gerekir. Senelik olarak yapılacak trafo bakımlarında trafo yağına aşağıdaki rutin testler yapılmalı ve sonuçlarına göre gerekiyorsa düzeltici işlemler yapılmalıdır.
- Delinme Gerilimi :
Yağların elektrik gerilimine karşı gösterdiği dayanma kabiliyetidir. Düşük bir değer, yağda su,kir ve partiküllerin olduğuna işaret eder.
- Güç Faktörü :
Yağa uygulanan sinüzoidal gerilim ile toplam akım arasındaki faz açısının kosinüsüdür. Yüksek bir değer, yağın kirlendiğini ve oksidasyon ürünlerinin varlığını gösterir.
- Renk ve Görünüş :
Yeni yağın kalitesini göstermez. Yağın temiz ve berrak olması istenir.
- Asitlik :
Yağdaki asidik madde miktarının ölçümüdür. Yüksek değerler; yağın boya, vernik ve diğer yabancı maddelerle kirlendiğini veya yağın oksidasyona uğradığını gösterir. Bu maddeler, yağın elektriksel özelliğini bozar. Metallerin korozyonuna ve selüloz kısmın yıpranmasına neden olur. Isı transferini engeller.
- Su Miktarı :
Yağdaki su miktarının en az düzeyde olması gerekir. Yalıtım sistemine ve elektriksel dayanıma doğrudan etki eder.
- Ayırıcı ve kesici izolasyon testi
- Ayırıcı ve kesici fonksiyon testi ve geçiş direnç ölçümü
- Sekonder röle fonksiyon testi (röle kalibrasyonu, ayarlanması)
- Ölçü hücresi akım, gerilim trafosu izolasyon testleri
- Yağlı kesici yağ değişimi
- Kesici mekanik bakımı
- Kontakların aşınma durumu tespiti
- Kesici kurma, açma-kapama bobin değişimi
- Hücre içi temizliği